سه ديوار مربوط به دوره‌ي ساساني در محدوده‌ي درياي خزر تا كنون شناسايي شده‌اند. در اين ميان، ديوارهاي گرگان و تميشه در حوزه‌ي استحفاظي استان گلستان قرار دارند و ديوار دربند يا قفقاز در محدوده‌ي كشور جمهوري آذربايجان واقع شده است. ديوار گرگان كه در جهت شرقي - غربي با 200 كيلومتر طول ساخته شده است از درياي خزر شروع مي‌شود و تا پارك ملي گلستان ادامه دارد. ديوار تميشه نيز كه در خلاف جهت اين ديوار يعني در جهت جنوبي ـ شمالي ساخته شده است وبا 15 كيلومتر طول از دامنه‌ي جنوبي البرز تا خليج گرگان امتداد دارد. ديوار بزرگ گرگان از نظر طولي پس از ديوار چين، دومين ديوار طولاني در قاره‌ي آسياست؛ ولي در جهان پس از ديوار چين با حدود شش‌هزار كيلومتر طول و ديوار ليمز با حدود 500 كيلومتر طول، ديوار گرگان سومين ديوار طولاني جهان است. برخي معتقدند ديوار بزرگ گرگان به دوره‌ي مادي، هخامنشي يا اشكاني مربوط مي‌شود؛ ولي مطالعات باستان‌شناسي انجام‌شده نشان مي دهد كه ديوار بزرگ گرگان به اواخر دوره‌ي ساساني متعلق است و بازه‌ي زماني 429 ميلادي تا حدود سال 615 ميلادي را دربرمي‌گيرد. از نظر قدمت، ديوار چين كه به دوره‌ي پيش از تاريخ مربوط مي‌شود قديمي‌ترين ديوار در دنياست. ديواره‌هاي آنتوني در يونان، ديوار گرگان و تميشه كه تقريبا در يك دوره هستند در رده‌ي بعدي قرار دارند. يكي از جنبه‌هايي كه ديوار گرگان را با 1700 سال قدمت مطرح كرده، به مهندسي آن مربوط مي‌شود كه از ديوار چين و ليمز پيشرفته‌تر است. در ديوار چين از مصالحي مانند سنگ، چوب و آجر استفاده شده، ولي تمام 200 كيلومتر ديوار گرگان از آجر ساخته شده است و اين نشان از مهندسي قوي به كار رفته در اين ديوار دارد. مقابل ديوار، خندقي به طول 200 متر و عرض 30 متر وجود دارد كه از آن به‌عنوان مانعي براي جلوگيري از نفوذ دشمن استفاده مي‌شد. در واقع، زمان جنگ آب گرگان‌رود را كه پشت ديوار گرگان واقع شده است، به سمت خندق هدايت مي‌كردند تا مانعي براي نفوذ دشمن باشد. علاوه بر اين، يك سد نيز به نام كرگز روي ديوار گرگان ساخته شده بود تا آب مورد نياز خندق تأمين شود. از آنجا كه تمام 200 كيلومتر طول ديوار گرگان براي به آجر نياز داشته است، خاك حاصل از حفاري خندق را با كاه مخلوط مي‌كردند و خشت‌هايي با ابعاد 40*40*10 توليد مي‌كردند و براي اين‌كه مقاومت اين آجرها زياد شود، آن‌ها را در كوره مي‌پختند. تا كنون حدود 150 كوره در اطراف ديوار شناسايي شده است. همچنين براي گرم كردن كوره‌ها از چوب‌هاي جنگلي يا خاك و خاشاك يا ني استفاده مي‌شد. به اين ترتيب كه براي كوره‌هاي واقع‌شده در نواحي شرقي كه با جنگل فاصله زياد داشتند از ني، خاك و خاشاك استفاده مي‌شد و براي كوره‌هاي واقع در نواحي غربي كه به جنگل نزديك بودند از چوب‌هاي جنگلي استفاده مي‌شد. يكسري قلعه نيز با حدود فاصله‌ي سه كيلومتري در اطراف ديوار گرگان وجود دارند كه به‌عنوان نيروهاي پشتيبان قلعه‌هاي دفاعي بودند و تا كنون 25 مورد از آن‌ها شناسايي شده است. يكي از نكات جالب توجه درباره‌ي اين قلعه‌ها اين است كه علاوه بر ارگ، حصار و برج و بارو همه‌ي آن‌ها نيز خندق داشته‌اند. همچنين بزرگ‌ترين قلعه در ميان اين قلعه‌هاي پشتيبان، 330 هكتار وسعت دارد.
تا به حال کسی نظری ارسال نکرده است، شما اولین نفر باشید.
